چرا باید سیگار را ترک کنیم؟ ترک سیگار برای زندگی سالم‌تر

چرا مردم سیگار می‌کشند؟

یکی از دلایل اصلی سیگارکشیدن، لذت و سرخوشی است. سیگارکشیدن باعث ترشح مواد شیمیایی مانند دوپامین، اندورفین و سروتونین در مغز می‌شود که احساس خوب‌بودن را ایجاد می‌کنند. این مواد می‌توانند منجر به احساس آرامش، تمرکز بیشتر بر روی کارها یا حتی یک حس انرژی‌بخش شوند. این واکنش‌های شیمیایی، به‌مرورزمان، مغز را به حضور نیکوتین عادت می‌دهند و مغز احساس می‌کند برای عملکرد طبیعی به آن نیاز دارد.

وابستگی به نیکوتین عامل کلیدی دیگری است. نیکوتین به‌شدت اعتیادآور است و پس از شروع مصرف، مغز فرد به آن عادت می‌کند و در صورت عدم مصرف، حالت ناخوشایند و کلافه‌کننده‌ای مانند علائم ترک سیگار را تجربه می‌کند. این علائم می‌توانند شامل اضطراب، افسردگی، بی‌قراری، خشم و بی‌خوابی باشند. با گذشت زمان، بدن به نیکوتین عادت می‌کند و برای دستیابی به حس لذت و سرخوشی همیشگی، به دوزهای بیشتری نیاز دارد که منجر به وابستگی شدیدتر می‌شود. این سازگاری مغز با نیکوتین یکی از دلایل اصلی دشواری ترک سیگار است.

سیگارکشیدن اغلب به‌عنوان یک فعالیت اجتماعی شناخته می‌شود و افراد برای ارتباط با دیگران یا به‌عنوان بخشی از تعاملات گروهی و دوستانه خود سیگار بکشند. همچنین، سیگار می‌تواند به بخشی عمیقاً ریشه‌دار از عادات و روتین روزانه فرد تبدیل شود، درست مانند نوشیدن قهوه صبحگاهی.

برخی افراد از سیگار به‌عنوان یک مکانیزم مقابله‌ای استفاده می‌کنند. ممکن است برای آرام‌کردن خود، به‌خصوص قبل از حضور در موقعیت‌های اجتماعی خاص یا برای کمک به تمرکز بر کار، سیگار بکشند. حتی تجربه حسی سیگار، مانند طعم آن یا صرفاً حس فیزیکی نگه‌داشتن سیگار در دست، می‌تواند برای برخی افراد لذت‌بخش باشد.

(منبع 1 – منبع 2)

اثرات سیگارکشیدن بر سلامتی چیست؟

سیگارکشیدن می‌تواند باعث افزایش خطر ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها در تقریباً تمام قسمت‌های بدن شود.

• سرطان: سیگارکشیدن عامل اصلی یا افزایش‌دهنده خطر ابتلا به انواع مختلفی از سرطان است. علاوه بر این، شواهد نشان می‌دهد افرادی که در طول درمان سرطان سیگار می‌کشند، نتایج بدتری دارند، کمتر به درمان پاسخ می‌دهند و احتمال عود سرطان در آن‌ها بیشتر است.
• بیماری‌های ریوی: سیگارکشیدن به طور مستقیم به بیماری‌های ریوی مانند بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD)، سل، آسم و فیبروز ریوی منجر می‌شود.
• بیماری‌های قلبی و عروقی: سیگارکشیدن می‌تواند باعث حمله قلبی، سکته مغزی یا نارسایی قلبی شود. مواد شیمیایی موجود در دود سیگار به رگ‌های خونی آسیب می‌رسانند و خطر لخته‌شدن خون را به‌شدت افزایش می‌دهند.
• بیماری‌های چشمی: سیگارکشیدن خطر ابتلا به آب‌مروارید، دژنراسیون ماکولا (Macular degeneration)، ازدست‌دادن بینایی و کوری را افزایش می‌دهد.
• سیگار در دوران بارداری: سیگارکشیدن زنان در دوران بارداری آسیب‌های زیادی به نوزاد می‌رساند.
• دیابت نوع ۲: سیگارکشیدن یک عامل شناخته شده برای دیابت نوع ۲ است.
  بیماری‌های خودایمنی: سیگارکشیدن می‌تواند خطر ابتلا به آرتریت روماتوئید (RA) را افزایش دهد.
• مشکلات جنسی و باروری: سیگارکشیدن می‌تواند منجر به اختلال نعوظ در مردان و مشکلات باروری در زنان که عمدتاً منجر به کاهش باروری و مشکلات در بارداری شود.
  پیری زودرس: سیگارکشیدن به پیری زودرس پوست و سایر بافت‌ها کمک می‌کند.

(منبع)

سیگارکشیدن و بارداری، تأثیر سیگار بر روی جنین

سیگارکشیدن در دوران بارداری خطرات جدی و جبران‌ناپذیری برای مادر و جنین درحال‌رشد به همراه دارد. هنگامی که یک فرد باردار سیگار می‌کشد، مواد شیمیایی موجود در دود سیگار، از جمله مونوکسید کربن و نیکوتین، از طریق جریان خون به جنین منتقل می‌شوند. این مواد مضر می‌توانند رگ‌های خونی در جفت و بندناف را باریک کنند.

باریک شدن رگ‌های خونی، جریان خون به جنین را محدود می‌کند و مانع از رسیدن اکسیژن کافی به آن می‌شود. علاوه بر این، حضور مواد شیمیایی مضر می‌تواند به DNA جنین آسیب برساند. این آسیب‌ها می‌توانند منجر به عواقب وخیمی شوند:

• خطر بالای سقط‌ جنین
• وزن کم هنگام تولد
• مشکلات قلبی و ریوی
• تأخیر در رشد

(منبع)

سیگارکشیدن و سرطان

ارتباط بین سیگارکشیدن و سرطان یک واقعیت علمی اثبات شده است. سیگارکشیدن عامل اصلی یا به‌شدت افزایش‌دهنده خطر ابتلا به انواع متعددی از سرطان در بدن است. این سرطان‌ها شامل سرطان خون حاد میلوئیدی (AML)، سرطان مثانه، سرطان دهانه رحم، سرطان روده بزرگ، سرطان مری، سرطان کلیه، سرطان حنجره و سایر سرطان‌های گلو، سرطان کبد، سرطان ریه، سرطان دهان، سرطان پانکراس و سرطان معده می‌شوند.

سیگارکشیدن در افرادی که به سرطان مبتلا هستند نیز می‌تواند پیامدهای بسیار منفی داشته باشد. افرادی که در حین دریافت درمان سرطان سیگار می‌کشند، پیش‌آگهی بدتری دارند، احتمال پاسخگویی به درمان در آن‌ها کمتر است و احتمال عود سرطان در آن‌ها بیشتر می‌شود.

(منبع)

سیگارکشیدن و دیابت

سیگارکشیدن به‌عنوان یک عامل شناخته شده در بروز دیابت نوع ۲ است. تحقیقات نشان می‌دهد افرادی که سیگار می‌کشند، ۳۰ تا ۴۰ درصد بیشتر از افراد غیرسیگاری در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ قرار دارند.

برای افرادی که از قبل به دیابت مبتلا هستند، سیگارکشیدن کنترل این بیماری را به‌مراتب دشوارتر می‌کند. افراد دیابتی که سیگار می‌کشند، بیشتر مستعد ابتلا به مشکلات جدی مرتبط با دیابت خود هستند، از جمله:

• بیماری قلبی
• بیماری کلیوی
• جریان خون ضعیف در پاها و دست‌ها
• رتینوپاتی (بیماری چشمی)
• نوروپاتی محیطی

(منبع)

سیگارکشیدن و بیماری‌های عفونی

سیگارکشیدن سیستم ایمنی بدن را تضعیف می‌کند و افراد را در برابر انواع بیماری‌های عفونی آسیب‌پذیرتر می‌سازد. این ضعف ایمنی می‌تواند منجر به افزایش خطر ابتلا به عفونت‌هایی مانند ذات‌الریه شود. این خطر به‌ویژه برای افراد مبتلا به HIV بسیار بالاتر است. سیگارکشیدن حتی ممکن است اثربخشی داروهای ضدویروسی (ART) را که برای مدیریت HIV حیاتی هستند، کاهش دهد.

(منبع)

سیگارکشیدن و اضطراب

یک تصور رایج وجود دارد که سیگارکشیدن به کاهش استرس و اضطراب کمک می‌کند، اما واقعیت علمی خلاف این را نشان می‌دهد. در حقیقت، سیگارکشیدن به‌مرورزمان مشکل استرس و اضطراب را تشدید می‌کند. آرامشی که فرد پس از کشیدن سیگار احساس می‌کند، موقتی است و ریشه مشکلات را حل نمی‌کند؛ بلکه تنها تمرکز را تغییر می‌دهد و چرخه استرس ناشی از سیگارکشیدن را تغذیه می‌کند.

تحقیقات نشان می‌دهد که افراد سیگاری معمولاً سطوح استرس بالاتری نسبت به افراد غیرسیگاری دارند. بسیاری از افراد شش ماه پس از ترک سیگار، گزارش کرده‌اند که سطح پایین‌تری از استرس را تجربه می‌کنند.

(منبع 1 – منبع 2)

چگونه سیگار را ترک کنم؟ (راهکارها و نکات عملی)

• برنامه‌ریزی و آمادگی: آمادگی کلید موفقیت در ترک سیگار است. اولین گام، تدوین یک برنامه ترک است. این برنامه می‌تواند شامل پاسخ به چند سوال ساده برای دریافت توصیه‌های شخصی‌سازی شده باشد که در هر مرحله از مسیر ترک به فرد کمک می‌کند. یادتان باشد موفقیت در اولین تلاش نادر است و داشتن یک برنامه و حمایت، شانس جلوگیری از بازگشت را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد.
• روش‌های ترک سیگار: روش‌های مختلفی برای ترک سیگار وجود دارد و بهترین روش ممکن است به محرک‌های شخصی فرد بستگی داشته باشد.
  • ترک ناگهانی (Cold Turkey): این روش شامل قطع کامل سیگار به یکباره و بدون کمک داروها یا جایگزین‌های نیکوتین است. اگرچه برای برخی افراد موثر است، اما به دلیل وابستگی بدن به نیکوتین، می‌تواند مسیری چالش‌برانگیز باشد. نکات موفقیت در این روش شامل اجتناب از موقعیت‌های محرک، منحرف کردن ذهن با فعالیت‌های جدید، حمایت خانواده و دوستان، و تمرکز بر فواید ترک است.
  • کاهش تدریجی: در این روش، فرد به‌آرامی تعداد سیگارها یا میزان مصرف ویپ را کاهش می‌دهد تا در نهایت به طور کامل ترک کند. می‌توان زمان بین سیگارکشیدن را به‌تدریج افزایش داد، تعداد سیگارها در هر پاکت را روزانه کم کرد، یا ویپ را هنگام بیرون رفتن در خانه گذاشت. تعیین یک تاریخ مشخص برای ترک کامل نیز در این روش مهم است.
• درمان جایگزینی نیکوتین (NRT): درمان‌های جایگزینی نیکوتین با فراهم‌کردن دوزهای کمی از نیکوتین بدون مواد شیمیایی مضر موجود در سیگار، به کاهش هوس و علائم ترک کمک می‌کنند. این محصولات بدون نسخه در داروخانه‌ها در دسترس هستند و شامل چسب‌های نیکوتین برای استفاده طولانی‌مدت و آدامس، قرص مکیدنی، اسپری‌های دهانی و بینی و استنشاق کننده‌های نیکوتین برای استفاده کوتاه‌مدت می‌شوند. ترکیب دو نوع NRT (مثلاً یک چسب با رهش آهسته همراه با آدامس یا اسپری سریع‌الاثر برای هوس‌های ناگهانی) مؤثرتر از استفاده از یک روش است.
• داروهای تجویزی: پزشک می‌تواند داروهایی را برای کمک به علائم ترک و هوس سیگار تجویز کند. داروهایی مانند بوپروپیون (Bupropion) و وارنیکلین (Varenicline) می‌توانند علائم ترک را کاهش دهند. این داروها با مسدود کردن گیرنده‌های نیکوتین در مغز عمل می‌کنند و سیگار کشیدن را کمتر لذت‌بخش می‌سازند.
• کنترل و تحمل علائم ترک: علائم ترک معمولاً در عرض چند دقیقه فروکش می‌کنند و مقاومت در برابر هر هوس، به‌مرورزمان قدرت آن‌ها را کاهش می‌دهد. بی‌قراری، مشکل در تمرکز یا خواب، تحریک‌پذیری، خشم، اضطراب و خلق افسرده طبیعی هستند و با سازگاری بدن، از بین می‌روند. افزایش اشتها و افزایش وزن نیز از علائم شایع هستند که می‌توان با برنامه‌ریزی قبلی و داشتن میان‌وعده‌های سالم (مانند آجیل و میوه) آن‌ها را مدیریت کرد. فعالیت بدنی، حتی ۱۰ دقیقه پیاده‌روی، می‌تواند به کاهش هوس سیگار و تسکین احساسات منفی کمک کند.
• تغییر روال‌ها و محرک‌ها: تغییر روال روزانه می‌تواند به فرد کمک کند تا از محرک‌هایی که او را به سیگارکشیدن سوق می‌دهند، دوری کند. شناسایی محرک‌ها و برنامه‌ریزی برای مدیریت آن‌ها حیاتی است. به‌عنوان‌مثال، به‌جای سیگارکشیدن اول صبح، دوش بگیرید؛ هنگام نوشیدن قهوه یا چای، نوشیدنی یا فنجان خود را تغییر دهید؛ یا پس از غذا پیاده‌روی کنید. هر بار که فرد در برابر یک وسوسه مقاومت می‌کند و کار دیگری انجام می‌دهد، به مغز خود کمک می‌کند تا ارتباط بین آن فعالیت و سیگارکشیدن را از بین ببرد.
• مدیریت استرس: اگر سیگار کشیدن مکانیزم مقابله‌ای فرد برای استرس بوده است، یافتن راه‌های جایگزین برای آرامش بسیار مهم است. تکنیک‌هایی مانند تنفس عمیق، آرام‌سازی عضلانی، یوگا، تجسم، ماساژ یا گوش دادن به موسیقی آرام‌بخش می‌توانند مفید باشند.
  جلوگیری از بازگشت: دیدن فردی در حال سیگار کشیدن نباید بهانه‌ای برای بازگشت کامل به عادت قبلی باشد. مهم است که خود را از موقعیت دور کند، نفس عمیق بکشد، آب بنوشد و از خود بپرسد که آیا واقعاً می‌خواهد دوباره سیگار بکشد. از سرزنش خود اجتناب کنید و در عوض، آن را فرصتی برای بازنگری در استراتژی ترک خود ببینید.
• سیگارهای الکترونیکی (E-cigarettes): در مورداستفاده از سیگارهای الکترونیکی برای ترک سیگار، اولین گام باید مشورت با پزشک باشد. ایمنی سیگارهای الکترونیکی هنوز به طور کامل اثبات نشده است و به‌عنوان درمان خط اول برای ترک سیگار در نظر گرفته نمی‌شوند.

(منبع 1 – منبع 2 – منبع 3)

آیا ریه‌ها پس از سیگارکشیدن ترمیم می‌شوند؟

بله ریه‌ها پس از ترک سیگار توانایی قابل‌توجهی برای ترمیم خود دارند. این خبر بسیار دلگرم‌کننده است و نشان می‌دهد که بدن انسان تا چه حد انعطاف‌پذیر است. در عرض سه ماه پس از ترک سیگار، ریه‌ها در حذف مخاط، قیر و گردوغبار بهتر عمل می‌کنند. پس از یک سال، ریه‌ها سالم‌تر خواهند بود و تنفس آسان‌تر از زمانی خواهد بود که فرد به سیگارکشیدن ادامه می‌داد.

(منبع)

اگر سیگار می‌کشم چگونه از خودم مراقبت کنم؟

پیام اصلی و قاطع برای هر فردی که سیگار می‌کشد این است: بهترین راه برای مراقبت از خود، ترک سیگار است. هیچ راه ایمنی برای سیگارکشیدن وجود ندارد و ادامه مصرف دخانیات به طور مداوم سلامت فرد را به خطر می‌اندازد.

بااین‌حال، در طول فرایند ترک سیگار و درحالی‌که بدن در حال بهبودی است، اقداماتی وجود دارد که می‌تواند به این روند کمک کند:

• ورزش منظم
• تغذیه سالم و مغذی
• نوشیدن آب فراوان

علاوه بر این، توصیه می‌شود که با پزشک خود در مورد انجام غربالگری‌های روتین سرطان ریه صحبت کنید. تشخیص زودهنگام سرطان می‌تواند جان فرد را نجات دهد، حتی اگر فرد در حال حاضر سیگار می‌کشد یا اخیراً ترک کرده است.

(منبع)

یادداشتی از تیم دارو.کام

قرن‌هاست که مردم به دلایل اجتماعی و فرهنگی سیگار می‌کشند. امروزه، دلایل سیگارکشیدن چندان متفاوت نیست: سیگارکشیدن ممکن است بخشی از روال روزانه شما باشد یا راهی برای استراحت از آن.

اما اکنون می‌دانیم که سیگارکشیدن چقدر برای سلامتی شما و برای سلامتی عزیزانتان در اطرافتان مضر است. متأسفانه، به دلیل رابطه نیکوتین با مغز شما، دانستن اینکه سیگار خطرناک است، ترک این عادت را آسان‌تر نمی‌کند. درک این رابطه و دانستن اینکه چرا ترک آن دشوار است، می‌تواند مفید باشد. به یاد داشته باشید که هنگام انجام این کار با خودتان مهربان باشید. تبدیل‌شدن از یک فرد سیگاری به یک فرد غیر سیگاری یک فرایند است و تعهدی است که هر روز به خودتان می‌دهید.

علاوه بر ابزارهای ترک سیگار، به‌خاطرداشتن این نکته که در درازمدت چقدر احساس بهتری خواهید داشت، می‌تواند مفید باشد. ممکن است بتوانید به فعالیت‌هایی که قبلاً از آنها لذت می‌بردید بازگردید، دوباره طعم و بوی غذاها را به‌درستی بچشید، از سلامت عزیزانتان محافظت کنید و احتمالاً حتی مقداری پول پس‌انداز کنید. از دوستان، خانواده و پزشک خود درخواست حمایت کنید و به آنها در مورد تغییری که ایجاد می‌کنید و نحوه کمک آنها اطلاع دهید.